Κτίριο απόλυτης ενεργειακής αυτονομίας στο Λαύριο
Ένα κτίριο γραφείων που εκμεταλλεύεται τον άνεμο και τον ήλιο, για να παράγει ενέργεια, και την ηλεκτρόλυση, για να την αποθηκεύει σε μορφή καθαρού υδρογόνου. Το έχει στήσει, βήμα-βήμα, ομάδα του Πολυτεχνείου στο Λαύριο. Το ΟΙΚΟ ξεναγήθηκε στους χώρους και στις τεχνολογίες του.
Eμείς οι «Δυτικοί» διαπράξαμε ένα τραγικό σφάλμα. Όταν, μετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση του ’73 και τα αρχικά επιστημονικά πορίσματα για την επιβάρυνση του περιβάλλοντος σε παγκόσμιο επίπεδο, ακούστηκαν οι πρώτες φωνές για σταδιακό επαναπροσανατολισμό σε άλλες μορφές παραγωγής ενέργειας, κάναμε ότι δεν ακούμε.
Θα μπορούσαμε να έχουμε κερδίσει χρόνο; Να είμαστε τουλάχιστον δύο, αν όχι τρεις, δεκαετίες μπροστά στην τεχνολογία της «καθαρής» ενεργειακής παραγωγής;
Μια παλιά ιδέα σε νέα βάση
Ο καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Ιωάννης Πασπαλιάρης, εμπνευστής και «εγκέφαλος» του προγράμματος για το κτίριο που τροφοδοτείται αποκλειστικά από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πιστεύει πως όχι: «Είναι στην ανθρώπινη φύση η επιλογή της ήσσονος προσπάθειας. Οσο το πετρέλαιο ήταν άφθονο και το περιβάλλον σχετικά άθικτο, οι άνθρωποι επέλεγαν την ευκολότερη λύση. Τώρα, όμως, τα πράγματα άλλαξαν…». Και μαζί τους και τα δεδομένα. Η Ε.Ε. προκήρυξε ένα ανταγωνιστικό πρόγραμμα για ένα πιλοτικό «σπίτι» απόλυτης ενεργειακής αυτονομίας. Η ομάδα έργου του κ. Πασπαλιάρη «χτύπησε» το διαγωνισμό και, από το Σεπτέμβριο του 2008 (μέχρι τις 31 Αυγούστου 2012, οπότε λήγει το πρόγραμμα), «στήνει», βήμα-βήμα, ένα κτίριο γραφείων που εκμεταλλεύεται τον άνεμο και τον ήλιο, για να παράγει ενέργεια, και την ηλεκτρόλυση, για να την αποθηκεύει σε μορφή καθαρού υδρογόνου.
Η αλήθεια είναι ότι περιμέναμε να δούμε ένα κανονικό σπίτι. Ο δαίμονας του μάρκετινγκ μέσα μας έλεγε ότι είναι πολύ πιο εύκολο να πουλήσεις μια ιδέα αν προσφέρεις στον ενδιαφερόμενο κλεφτές ματιές από την πρακτική εφαρμογή της στο μέλλον. Ομως, εδώ έχουμε να κάνουμε με πολύ περισσότερα από μια έκθεση ιδεών… «Ενα κτίριο γραφείων είναι ένα απόλυτα ελεγχόμενο περιβάλλον. Εδώ μέσα καταγράφονται τα πάντα, θερμοκρασιακές αλλαγές, η ροή της ενέργειας, έχουμε ένα -ίσως και υπερβολικά ανεπτυγμένο- σύστημα ασφαλείας που μας προσφέρει τη δυνατότητα να δοκιμάζουμε πολλούς συνδυασμούς, ώστε στο τέλος του προγράμματος να επιλέξουμε τον καταλληλότερο.
Γι’ αυτό, άλλωστε, και το πρότζεκτ στοιχίζει τόσο ακριβά, σχεδόν 10 εκατ. ευρώ. Το έχουμε χωρίσει σε δύο φάσεις. Η πρώτη είναι η παραγωγή υδρογόνου, από τις ανεμογεννήτριες και τα φωτοβολταϊκά (αργότερα πιθανόν και από τη γεωθερμία), η αποθήκευσή του και η κατανάλωση. Η δεύτερη φάση, όμως, είναι εξίσου σημαντική. Υπάρχουν πάνω από 10 συνεργαζόμενοι φορείς και συνεταίροι, ο καθένας εκ των οποίων μας παραδίδει το προϊόν του. Το στοίχημα είναι να δουλέψουν όλα μαζί στον βέλτιστο δυνατό συνδυασμό, και αυτό είναι ένα παζλ που συνθέτουμε όσο προχωράμε. Μέχρι τώρα έχουμε αποφασίσει ότι το να αποθηκεύουμε την ενέργεια που περισσεύει, σε μορφή υδρογόνου και όχι σε κλασικές μπαταρίες, είναι σωστή επιλογή, κοστίζει φθηνότερα και απαιτεί πολύ λιγότερο χώρο. Ξέρουμε επίσης ότι η τεχνολογία στον τομέα των ΑΠΕ προχωράει με γοργά βήματα. Οι ανεμογεννήτριες έχουν ικανοποιητική εξέλιξη, αλλά τα φωτοβολταϊκά έχουν σήμερα μια απόδοση της τάξεως του 10 – 15%. Οταν, μοιραία, η απόδοσή τους αυξηθεί, θα έχουμε νέα δεδομένα. Και αυτά τα δεδομένα είναι πολύτιμα, όχι μόνο γιατί τα παραδίδουμε με τακτικές εκθέσεις στην Ε.Ε. -απαραίτητος όρος για να συνεχίζεται η χρηματοδότηση-, αλλά και επειδή, στο εγγύς μέλλον, θα μπορέσουμε να αναπτύξουμε ένα υπολογιστικό μοντέλο προσομοίωσης, που θα προτείνει τον καλύτερο συνδυασμό τεχνολογίας, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες, τον διαθέσιμο χώρο, το εάν πρόκειται για εφαρμογή που θα τροφοδοτεί με ενέργεια ένα κτίριο ή μια ολόκληρη κοινότητα».
Θα μπορούσαμε αύριο να έχουμε μια κεντρική μονάδα με ένα μικρό αιολικό/ηλιακό πάρκο, ένα χώρο αποθήκευσης υδρογόνου, ένα μεγάλο κελί καυσίμου, και η ενέργεια να διανέμεται σε μια γειτονιά ή μια πόλη;
«Σαφώς. Οσο μεγαλύτερη είναι η κλίμακα, τόσο οικονομικότερη είναι η παραγωγή, ευκολότερη η εξασφάλιση χώρου, η αποθήκευση, η διαχείριση και η ασφάλεια. Αυτό βέβαια σημαίνει επενδύσεις. Γι’ αυτό, άλλωστε, και το πρότζεκτ μας δεν είναι αποκομμένο από την αγορά. Το αντίθετο! Η Ε.Ε. δεν ενδιαφέρεται να της στείλουμε μια έκθεση για ακαδημαϊκή κατανάλωση. Θέλει ισχυρή βιομηχανική συμμετοχή, που θα υλοποιηθεί με την παραγωγή νέων προϊόντων».
«Κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει την κλιματική αλλαγή. Πρέπει να αυξήσουμε τα ποσοστά των ΑΠΕ που μπαίνουν στο ενεργειακό δίκτυο. Δεν μπορούμε να περάσουμε όμως στην επόμενη φάση σε μία μέρα. Χρειαζόμαστε αποθέματα ενέργειας, άρα χρειαζόμαστε ακόμα το λιγνίτη. Είμαι κατά των άκρων. Πιστεύω όμως ότι ήρθε η ώρα για τις ΑΠΕ να διεισδύσουν στο ενεργειακό ισοζύγιο. Εχουμε την τεχνολογία, έχουμε τη βούληση, και δεν μας μένει πολύς χρόνος ακόμη».
Αντί επιλόγου
Εμείς οι Ευρωπαίοι ζήσαμε την εποχή της ενεργειακής χλιδής, και με το παραπάνω. Η κατά κεφαλήν κατανάλωση ενέργειας στη γερασμένη μας ήπειρο υπολογίζεται σήμερα στο τετραπλάσιο της Ασίας ή της Νότιας Αμερικής – και το 30% αυτής έχει τη μορφή οικιακών χρήσεων. Αν δεν καταφέρουμε να τη μειώσουμε, έτσι όπως συνηθίσαμε να θεωρούμε τη σπατάλη προνόμιο και αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινότητάς μας, ας αλλάξουμε τουλάχιστον τον τρόπο που την παράγουμε. Οι ιδέες από την Ελλάδα μπορούν να μας πάνε πολύ μακριά…
Info: Το κτίριο απόλυτης ενεργειακής αυτονομίας του Πολυτεχνείου βρίσκεται στο Τεχνολογικό πάρκο του Λαυρίου. Εκτός από τον καθηγητή του ΕΜΠ, Ιωάννη Πασπαλιάρη, στην ομάδα έργου συμμετέχουν η Μαρία Ταξιάρχου και ο Αντώνης Πέππας, δρ μηχανικοί μεταλλείων – μεταλλουργοί, ο Πανώριος Μπενάδρος, δρ μηχανολόγος μηχανικός, και ο Λάμπρος Καραλής, μηχανικός μεταλλείων – μεταλλουργός.
Για πληροφορίες σχετικά με τους συνεργαζόμενους φορείς, τον προϋπολογισμό και τη χρηματοδότηση: www.h2susbuild.ntua.gr
