Τάκης (Δημήτρης) Μήτρου: Ιστορίες από την Κερατέα

30/11/2017

Η συζήτηση με τον Κερατιώτη συμβολαιογράφο Τάκη (Δημήτρη) Μήτρου, γεννηθείς το 1932, είναι απολαυστική. Περιγράφει με χαρά, σαφήνεια, χρώμα αλλά και νοσταλγία την Κερατέα μιας άλλης εποχής. Μια Κερατέα που χάνεται ανεπιστρεπτί μαζί με το τέλος της γενιάς του πολέμου του 1940. Ακμαίος και με εξαιρετική μνήμη μου αφηγείται ιστορίες και έθιμα της περιοχής. Σκέφτηκα να γνωστοποιήσω κάποια από τα ανωτέρω. Η συζήτηση έγινε στην ασφυκτικά γεμάτη από βιβλία βιβλιοθήκη του σπιτιού του στην Κερατέα.

Νίκος Αδάμης (Κατσαλούμης). Ένας άγνωστος ευεργέτης της Κερατέας.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει η ιστορία ενός Κερατιώτη γεωργού, του Γιάννη Αδάμη (ή Κατσαλούμη). Ο τελευταίος φαίνεται ότι είχε ισχυρά ερείσματα στην πολιτική σκηνή μιας και ήταν προσωπικός φίλος του Γεωργίου Ράλλη*, του Δημητρίου Καλλιφρονά** κα.

Ο Γιάννης Αδάμης (Κατσαλούμης) απέκτησε πέντε παιδιά (Δημήτρης, Νίκος, Γιώργος, Ευδοκία, Δήμητρα). Ο Δημήτρης έγινε έμπορος. Ο Γιώργος έγινε υπάλληλος αλλά μετά ανέπτυξε συνεργασία με τους Κοντέλλη και Παπαγεωργόπουλου που αντιπροσώπευαν τις εταιρείες αυτοκινήτων FORD και MORRIS. O Νίκος, που ήταν μορφωμένος, για την εποχή εκείνη, γύρισε στην Κερατέα. Ανέλαβε δε τον «Αναγκαστικό Συνεταιρισμό Κοινής Χορτονομής» (είναι ο γνωστός μας αγροτικός συνεταιρισμός της Κερατέας). Ο συνεταιρισμός τότε ήταν ένας από τους πλουσιότερους στην Ελλάδα. Εκτός των άλλων τα έσοδα του προέρχονταν από την φορολόγηση των βοσκών αφού έβοσκαν τα πρόβατα τους στα βοσκοτόπια της περιοχής. Ο Νίκος Αδάμης (Κοτσαλούμης) υπήρξε η «ψυχή» του συνεταιρισμού και διαχειριζόταν τα οικονομικά του συνεταιρισμού.

Την περίοδο αυτή έγιναν πολλά έργα στην Κερατέα με χρήματα από τον συνεταιρισμό και ανοίχτηκαν πολλά πηγάδια. Με εισήγηση του Νίκου Αδάμη (Κοτσαλούμη) ενισχύθηκαν για κάποιο χρονικό διάστημα οι φερέλπιδες νέοι της εποχής: Παναγιώτης Παναγιώτου (μετέπειτα ιατρός, καθηγητής Πανεπιστημίου), Γεώργιος Πόγκας (μετέπειτα ιατρός) και Παπαθανασίου (μετέπειτα δικηγόρος). Αυτό το βοήθημα δόθηκε στα πρώτα βήματα τους κατά την διάρκεια των γυμνασιακών σπουδών τους στο Κορωπί.

Το 1925 στην Κερατέα, με ενέργειες του Νίκου Αδάμη (Κοτσαλούμη), ξεκίνησε σε ένα οικόπεδο δύο στρεμμάτων, η ανοικοδόμηση ενός ορθογωνίου περίβλεπτου κτιρίου, αξονικά τοποθετημένου στο οικόπεδο, στο οποίο στεγάστηκε το Α’ Δημοτικό Σχολείο Κερατέας. Τίθεται με πανηγυρική τελετή ο θεμέλιος λίθος στο βόρειο-ανατολικό άκρο του σχολικού συγκροτήματος. Ο ίδιος ο Νίκος Αδάμης (Κοτσαλούμης) ακολουθώντας τα πατροπαράδοτα αρβανίτικα τελετουργικά για την οικοδόμηση κτιρίων, τοποθέτησε ένα χρυσό πεντόλιρο στον θεμέλιο λίθο ως συμβολική προσωπική προσφορά στο εκπαιδευτικό ίδρυμα. Ολιγαρκής και ανιδιοτελής ο Νίκος Αδάμης (Κοτσαλούμης), αφιέρωσε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του καθώς και μέρος των οικονομιών του στην ανοικοδόμηση του σχολείου, ενώ παραλλήλως χρηματοδοτούσε ο ίδιος τις σπουδές των φτωχών παιδιών.

* Γεώργιος Ράλλης (1804 – 1883) ήταν επιφανής νομικός και πολιτικός που διετέλεσε πρόεδρος του Αρείου Πάγου καθώς και πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σπούδασε νομική στη Βιέννη και το Παρίσι. Το 1848 εξελέγη βουλευτής ενώ είχε αναλάβει πολλάκις το υπουργείο δικαιοσύνης σε διάφορες κυβερνήσεις και των Οικονομικών στην Κυβέρνηση Όθωνος), Γιος του ήταν ο πρωθυπουργός Δημήτριος Ράλλης. Εγγονός του ήταν ο πρωθυπουργός Ιωάννης Ράλλης και δισέγγονός του, ο Γεώργιος Ράλλης.

** Ο Δημήτριος Καλλιφρονάς (1800 – 1897) ήταν Έλληνας αγωνιστής του 1821 και πολιτικός του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους. Είχε το προσωνύμιο «φουστανελοφόρος». Διετέλεσε Δήμαρχος Αθηναίων και, επίσης, πρώτος πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου της Αθήνας. Έλαβε ενεργά μέρος στην Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου και αργότερα εκλέχτηκε πληρεξούσιος στην Α’ Εθνοσυνέλευση του 1843. Επίσης διετέλεσε πρόεδρος της Βουλής, υπουργός Δημοσίας Εκπαίδευσης και Εκκλησιαστικών και υπουργός Ναυτικών. Γιός του ήταν ο Λάμπρος Καλλιφρονάς.

Οι αδελφοί Αλεξίου (Τσαλιέπηδες)

Ήταν την επόμενη χρονιά που έφυγαν οι Γερμανοί από την Κερατέα και την Ελλάδα μας. Στο Πανηγύρι της Αγίας Τριάδας στήθηκε γλέντι με όργανα στην κεντρική πλατεία.

Τραγουδιστής: ο άφθαστος Μίμης Παπασιδέρης ο Κουλουριώτης,
Βιολί: ο Κερατιώτης Μιστόκλης Αγγελής και
Λαούτο: ο Γιάννης ο Καλκούνης (το βασικό του όργανό ήταν το λαούτο. Μετά από πολλά χρόνια έπαιξε βιολί.).

Το γλέντι διήρκεσε 3ημερόνυχτα και χορευτές……. ποιοι άλλοι από τους αδερφούς Αλεξίου, τον Σταμάτη και τον Παναγιώτη. Ήταν εξαιρετικοί χορευτές. Για αυτό το λόγο ο κόσμος ενθουσιασμένος πλήρωνε τα όργανα για να χορεύουν οι Αλεξίου.

Επίσης ο Σταμάτης Αλεξίου αργότερα χόρεψε για το συγκρότημα της Δώρας Στράτου.

Σταφυλίδης (ΠΑΟ) – Αλεξίου (Κεραυνός Κερατέας)

Κεραυνός Κερατέας – Παναθηναϊκός. Ήταν ένα από τα ποδοσφαιρικά παιχνίδια μετά την κατοχή. Πρέπει να ήταν την περίοδο 1945-1949. Ο Παναθηναϊκός είχε υπερομάδα. Σύνθεση: Μαθιός (Βιτάλης), Σαρρής, Μπόγδανος, Κυριαζόπουλος, Γιαννακάκος, Κυρλής, Νικολόπουλος, Γαζής, Σταφυλίδης, Γ.Παπαντωνίου, Α.Παπαντωνίου, Δεστούνης, Σίμος, Πετσανάς, Σεϊταρίνης, Τ. Τριανταφύλλης, Τσούτσος, Καλογερόπουλος, Χιονίδης, Παυλάτος, Βλαχάκης, Μίχας, Βενετίδης, Μανωλακάκης, Μαρτίνης, Διαλετής, Τ. Κρητικός.

Ο Κεραυνός Κερατέας αντιστέκεται περήφανα στην διαρκή πίεση του Παναθηναϊκού. Οι παίχτες του Παναθηναϊκού είναι εκνευρισμένοι από την έλλειψη γκολ. Προς το τέλος του παιχνιδιού ο υπερπαίχτης της εποχής Ηλίας Σταφυλίδης προκειμένου να κάμψει την αντίσταση των μαχητικών γηπεδούχων «κεραυνοβολεί» τον άριστο τερματοφύλακα του Κεραυνού, τον Αλέκο Αλεξίου, με τα περίφημα δυνατά σουτ του. Ο τελευταίος μεταφέρθηκε τραυματισμένος εκτός αγώνα. Για την ιστορία ο Κεραυνός «δεν λύγισε».

Ο Ηλίας Σταφυλίδης. ήταν απροσπέλαστος αλλά σεμνός μπακ. Ήταν το κλασικό αμυντικό δίδυμο της Εθνικής Ομάδας τη διετία 1948 – 1950 με τον Ανδρέα Μουράτη. Ήταν μοναδικός στα πέναλτι και στα φάουλ. Η μπάλα αποκτούσε τέτοια ταχύτητα που ο τερματοφύλακας δεν την έβλεπε ή του έμπαζε τα χέρια. Είναι γνωστή η ιστορία του Χριστόπουλου (ΟΣΦΠ), ο οποίος προσπάθησε να αποκρούσει το 1949 με το κεφάλι σουτ του Σταφυλίδη και έπεσε αναίσθητος.

Έθιμα του τόπου
Καγκέλι

Στην Κερατέα τα παλιά χρόνια χορευόταν το Καγκέλι ή Καγγέλι. Το χόρευαν οι ηλικιωμένοι της περιοχής. Το Καγκέλι είναι ελεύθερος πηδηχτός χορός στον οποίο οι χορευτές εκτελούν πολλές στροφές. Καγκέλι σημαίνει στροφή. Χορεύεται με τα βήματα του Καλαματιανού, πάνω στα οποία γίνονται διάφορες φιγούρες. Η λαβή των χεριών είναι στην αρχή από τις παλάμες και πιασμένοι σε κύκλο τελείως κλειστό. Στη συνέχεια οι χορευτές γίνονται ζευγάρια και χορεύουν ελεύθερα με πολλές φιγούρες. Αρχίζει σε ρυθμό 7/8 και όταν ζωηρέψει μετατρέπεται σε ρυθμό 2/4. Άλλη μια εκδοχή λέει ότι το Καγκέλι ως αρβανίτικος χορός πήρε την ονομασία του από την λέξη «γκελ» που σημαίνει κόκορας. Το κανονικό όνομα του είναι «γκα γκελι» που σημαίνει «σαν το κόκορα».

Απόκριες

Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς μαζεύονταν στην πλατεία όλοι οι κάτοικοι της Κερατέας Χόρευαν δε όλοι με τις εθνικές στολές τους. Την Καθαρή Δευτέρα όλη η Κερατέα μαζευόταν πίσω από το φαρμακείο Σκλέπα- Πυλαρινού που ήταν μια αλάνα.

Έθιμο Γάμου

Όταν η νύφη και ο γαμπρός έμπαιναν μαζί ως παντρεμένοι για πρώτη φορά στο σπίτι του γαμπρού η μητέρα του έριχνε μαντίλι και τους τραβούσε μέσα. Επίσης βουτούσε το χέρι της νύφης μέσα στο μέλι και σχημάτιζε το σημείο του σταυρού με αυτό.

Μπαλίνες, τα κερατιώτικα μελομακάρονα
Κοσόνες, η κερατιώτικη «κεντημένη» κουλούρα της Λαμπρής.
Β Παγκόσμιος Πόλεμος

Κατά ην προκήρυξη του Β παγκοσμίου πόλεμου επιταχθήκαν από την Κερατέα γύρω στα 700 άλογα πρώτης κατηγορίας. Τα χώριζαν τότε σε πρώτης κατηγορίας (τα δυνατότερα), δεύτερης κατηγορίας, και τρίτης (τα γηραιότερα – αδύναμα). Τα σημάδευαν δε τα άλογα με πυρωμένο σίδερο με το γράμμα «Ε» (Ελλάς).

Στην Κερατέα πρώτα ήρθαν οι Γερμανοί και μετά οι Ιταλοί.

Κατέλαβαν τα καλύτερα σπίτια της Κερατέας (πχ οικία Δροσόπουλου – διοικητήριο).

Οι χαμηλόβαθμοι αξιωματικοί μαζί με τους φαντάρους κοιμούνταν στο πρώτο δημοτικό Κερατέας, εκεί που στεγάζεται τώρα η Χρυσή Τομή αλλά και πίσω από αυτή, στο χώρο που είναι τώρα η οικία του ΠαπαΝτίνου Λέπουρη. Επίσης πίσω από το νεκροταφείο Κερατέας είχαν στηθεί πολλές σκηνές.

Αδριάνειο Υδραγωγείο

Το Αδριάνειο Υδραγωγείο στην Αθήνα κατασκευάστηκε από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό, και αποπερατώθηκε από τον διάδοχό του, Πίο Αντωνίνο τον 2ο αιώνα μ.χ. με στόχο την ύδρευση της πόλης των Αθηνών από τα βρόχινα νερά της Πεντέλης και της Πάρνηθας. Επίσης η Κερατέα διέθετε το δικό της Αδριάνειο Υδραγωγείο που ήταν πίσω από το «λαμπάδικο» της Boλφραμ. Εκεί τροφοδοτούνταν όλες οι βρύσες της Κερατέας. Μετέπειτα ο (Νίκος) Αδάμης (Κατσαλούμης) έφτιαξε δεξαμενή για μεγαλύτερη συγκέντρωση υδάτων.

Πάνειο Όρος

Το Πάνειο Όρος ήταν κατάφυτο από χαρουπιές Αυτό ίσως ενισχύει την εκδοχή ότι το όνομα Κερατέα προέρχεται από το φυτό χαρουπιά που λέγεται αλλιώς και κερατέα ή κερατιά ή ξυλοκερατιά και είναι πολύ διαδεδομένο στην περιοχή. Αυτή η εκδοχή για την ονομασία της (ξυλοκερατιά ή κερατέα ή κεράτια = χαρουπιά) βεβαιώνεται πρώτα από τον Ολλανδό ταξιδιώτη Βέλλερ το 1680. Η χαρουπιά (Ceratonia siliqua – Κερωνία η έλλοβος), γνωστή και ως ξυλοκερατιά ή κερατιά, είναι ένα από τα πιο κοινά δέντρα της περιοχής. Επίσης είχε πολλά βένια (ή «αγριοκυπάρισσο», ή «κέδρος ή Juniperus Phoenicia – Άρκευθος η φοινικική). Αυτά αποψιλώθηκαν από πυρκαγιές αλλά και γιατί εκεί ήταν καλλιεργήσιμα τα εδάφη για διάφορες καλλιέργειες όπως η φάβα.

Ο Κος Τάκης (Δημήτριος) Μήτρου είναι οικονομολόγος, νομικός και συμβολαιογράφος. Γεννήθηκε το 1932 στην Κερατέα σε μια αγροτική οικογένεια με τέσσερα παιδιά. Πνεύμα ανήσυχο και δημιουργικό άλλαξε πολλές ενασχολήσεις και επαγγέλματα (αγρότης, δόκιμος πλοίαρχος, επικεφαλής οικονομικών του ταμείου ασφάλισης συμβολαιογράφων και συμβολαιογράφος). Έχει αποφοιτήσει από την Ανωτάτη Εμπορική μετέπειτα ΑΣΟΕΕ νυν Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά και από την Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπήρξε συμβολαιογράφος Άνδρου για δέκα χρόνια. συμβολαιογράφος στο Λαύριο και μετά στην Ανάβυσσο. Έχει παντρευτεί την Κική Σκλέπα και έχει τρία παιδιά και ένα εγγόνι.