Δεξιλεως Λυσανιου Θορικιος (414 – 394 π.χ.) – Ευάγγελος Κακαβογιάννης (1938 – 2016 μ. χ.)

«Από εκεί που πέρασες γεννήθηκε ένας τόπος». Η φράση αυτή του Λώρενς Ντάρρελ ταιριάζει με τον αρχαιολόγο Ευάγγελο Κακαβογιάννη, τιμώμενο πρόσωπο της εκδήλωσης την 18/03/2018 στο Λαύριο, που οργάνωσε η «Ένωση Πολιτών Αττικής», με την συμπαράσταση αρκετών φορέων του Δήμου Λαυρεωτικής και πολύ κόσμου.

Η επιστημονική κατάρτιση, η έρευνά του, η εντιμότητα και η εργατικότητά του μας βοήθησε όλους όσους τον γνωρίσαμε να ανακαλύψουμε στην κυριολεξία, την ιστορία, την αρχαιολογία του τόπου μας και να επαναπροσδιορίσουμε την σχέση μαζί τους.

Στις μελέτες του, στις ανακοινώσεις του, στα βιβλία του, ο λόγος του ήταν λιτός, περιεκτικός, δεν υπήρχε τίποτα περιττό, ήταν σαν απόδειξη σε μαθηματικό θεώρημα.

Ο Ευάγγελος Κακαβογιάννης είχε τεράστια αγάπη για όλη τη Λαυρεωτική, συνεπώς και για την ενδοχώρα της, την περιοχή της Κερατέας.

• Το 2007, ο Δήμος Κερατέας και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής , εξέδωσαν με την βοήθειά του και της Όλγας Κακαβογιάννη, το βιβλίο «Ο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΟΥ ΟΒΡΙΟΚΑΣΤΡΟΥ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΕΡΑΤΕΑΣ» με κείμενα δικά τους και των αρχαιολόγων Ευγένιου Βάρντεπουλ, Χανς Λόμμαν.

Το βιβλίο αυτό έπαιξε καταλυτικό ρόλο, υπήρξε επιστημονικό τεκμήριο για τον αγώνα της Κερατέας κατά του ΧΥΤΑ. Ο υπουργός Δικαιοσύνης τότε Σωτήρης Χατζηγάκης το έστειλε στην Εισαγγελία Αθηνών, και βεβαίως χρησιμοποιήθηκε στις πρόσφατες δίκες κατηγορουμένων της Κερατέας.

Σε συνθήκες έντασης στη διάρκεια του αγώνα των 128 ημερών, ο Ευάγγελος Κακαβογιάννης μας προέτρεπε να χρησιμοποιούμε τα επιχειρήματα «Είναι ή δεν είναι αρχαιολογικός χώρος το Οβριόκαστρο; Ανήκει ή δεν ανήκει στον διαρκή κατάλογο Αρχαιολογικών μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού; Προστατεύεται ναι ή όχι από το άρθρο 24 του Συντάγματος και τον αρχαιολογικό νόμο 3028/02;» Αυτά σε όσους αμφισβητούσαν τον χώρο και τον απαξίωναν. «Αρχαιολογικό εύρημα» – έλεγε –  είναι κάθε αντικείμενο που είναι δυνατό να δώσει μια πληροφορία σχετικά με το πρόβλημα που σκοπεύει να λύσει η ανασκαφή. Και τόσο σπουδαίο είναι το «εύρημα» όσο σπουδαία είναι η πληροφορία που μας δίνει. Έτσι ένα «άσχημο», «ταπεινό» εύρημα μπορεί να έχει μεγαλύτερη αξία από «ωραίο» και «ακριβό».

• Στην Α΄ Επιστημονική Συνάντηση ΝΑ Αττικής το 1984, ο Ευάγγελος Κακαβογιάννης εκ των ιδρυτών των Συναντήσεων ανακοίνωσε την μελέτη του «Επιλογή τοπωνυμίων της Λαυρεωτικής», όπου εκεί για πρώτη φορά μάθαμε για τον αρχαίο Δήμο Φρεαρρίων, πατρίδα του Θεμιστοκλή, που τοποθετείται στην περιοχή μας (μεταξύ Κερατέας – Αναβύσσου – Φέριζα – Όλυμπος). Ο Δήμος Κερατέας με αφορμή αυτό, το 2010 οργάνωσε το Συμπόσιο Θεμιστοκλή (19 – 20 Μαρτίου) και ανίδρυσε την προτομή του Θεμιστοκλή του Φρεάρριου, στην κεντρική πλατεία της Κερατέας, έργο του γλύπτη Θύμιου Πανουργιά.
• Στις 15/05/1984 ο Ευάγγελος Κακαβογιάννης έδωσε την πρώτη διάλεξη στην Κερατέα στη «Χρυσή Τομή», με θέμα «Ιστορία και Αρχαιολογία της Αττικής». Τον είχε γνωρίσει τότε ο Βασίλης Μπάτρης στην Ρόδο κι ύστερα τον γνωρίσαμε όλοι μας. Την εποχή εκείνη είχε εκδώσει ο Σύνδεσμος ένα ημερολόγιο (1982) με θέμα «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΕΡΑΤΕΑΣ». Στο εξώφυλλο του είχαμε μια έγχρωμη φωτογραφία μιας « Υδρίας από την Κερατέα», όπως είχε δημοσιευθεί στην ελληνική έκδοση του βιβλίου του Τζ. Μπόρτμαν «Αρχαία Ελληνική Τέχνη». Ο Κακαβογιάννης μας υπέδειξε ότι ήταν λάθος του Έλληνα μεταφραστή το «Υδρία από την Κερατέα». Το σωστό ήταν ότι αυτή υδρία ήταν μια από τις «καιρετανές υδρίες» που είχαν βρεθεί στην  Ceare (Καιρέα) σημερινό Cerveteri (Τσερβέτερι) της Ιταλίας κοντά στη Ρώμη, εκεί που ζούσαν στην αρχαιότητα οι Ετρούσκοι. Ήταν ένα μάθημα αυτό για μας. Δεν είχαμε ευθύνη, σε πρώτη ανάγνωση – δεν το ξέραμε. Είχαμε αντιγράψει όμως το λάθος του μεταφραστή. Έτσι ο Κακαβογιάννης με την βαθιά του γνώση μας έμαθε να μην πιστεύουμε πάντα ό,τι διαβάζουμε, ό,τι ακούμε, αλλά να ψάχνουμε, να ερευνούμε, να διασταυρώνουμε. Κι επίσης, μας έδειξε την χαοτική διαφορά ανάμεσα σε στείρο και ανόητο πολλές φορές τοπικισμό από την πραγματική – τεκμηριωμένη – αγάπη για την γενέτειρά μας «Η γνώμη του καθενός μας κινείται ανάμεσα στην γνώση και την άγνοια» είπε ο Πλάτων. Η  γνώση στην Λαυρεωτική οφείλει πολλά στον Ευάγγελο Κακαβογιάννη. Επίσης, ήταν ένας από τους δεκαπέντε ομιλητές στο Α΄ Συμπόσιο  «Κερατέα, ο Τόπος, η Ιστορία, οι Άνθρωποι» που οργάνωσε ο Δήμος Κερατέας στις 9-10 Μαΐου 2009.
• Ο δάσκαλός μας, είχε μεγάλη αγάπη για την ποίηση, την λογοτεχνία. Λάτρευε ιδιαίτερα την ποίηση του συμπολίτη μας και φίλου του Νίκου Βουρλάκου. Στο «Λαυρεωτικό μέλλον», μια εφημερίδα του Λαυρίου του Γ. Βογιατζή, αρχές δεκαετίας του ΄60 δημοσίευε αποσπάσματα για την λογοτεχνία του τόπου μας. Στο ανθολόγιό μου «Σούνιο, Λαύριο, Κερατέα. Η τεθλασμένη της μνήμης» μου παραχώρησε ένα αδημοσίευτο ποίημα δικό του με τίτλο «Δεν θα μπορέσω ποτέ» το υπέγραφε με ψευδώνυμο ως «Δεξίλεως Λυσανίου Θορίκιος».
• Έτσι, λοιπόν, ήταν μεγάλη η συγκίνησή μας, όταν πριν λίγους μήνες είδαμε στην υποβλητική έκθεση «Οδύσσειες» του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, δίπλα – δίπλα την Φρασίκλεια και τον Κούρο, που η αρχαιολογική σκαπάνη του Κακαβογιάννη – Μαστροκώστα έφεραν στο φως από τον αρχαίο Δήμο Μυρρινούντoς (Μαρκόπουλο). Μαζί με τις απαραίτητες πληροφορίες για τα αγάλματα, διαβάσαμε δίπλα, το ποίημα του Γιώργου Σεφέρη (Από το Ημερολόγιο Καταστρώματος Β΄)…

Οι πεθαμένοι ξέρουν μονάχα

την γλώσσα των λουλουδιών

για αυτό σωπαίνουν, υπομένουν και σωπαίνουν

παρά δήμου ονείρων, παρά δήμου ονείρων

Γιώργος Π.  Ιατρού

Υ.Γ. Δείτε ένα βιντεάκι με αποσπάσματα από ομιλίες του Ευάγγελου Κακαβογιάννη που φτιάξαμε ειδικά για την εκδήλωση που οργάνωσε η «Ένωση Πολιτών Αττικής» στο Λαύριο 18/3/2018 και είχε προβλήματα ήχου σε κάποια σημεία. Ο Κακαβογιάννης μιλάει για την Σούριζα, τα Μεγάλα Πεύκα στο ντοκιμαντέρ της Μέμης Σπυράτου «Η τεχνολογία στην Αρχαία Ελλάδα – Λαύριο Μεταλλεία» (1989 αρχείο ΕΡΤ) για τον αρχαιολόγο Δημ. Λαζαρίδη και το Ορυκτολογικό Μουσείο Λαυρίου (Επιστημονικές Συναντήσεις ΝΑ. Αττικής, αρχείο Γ. Λιάπη) και την παρουσίαση του βιβλίου «Ο Αρχαιολογικός χώρος του Οβριόκαστρου του Δήμου Κερατέας» (Αθήνα, Στοά του Βιβλίου 9/1/2008).