Γυρίσματα στο Σούνιο ή ας μην πυροβολούμε τα πόδια μας

Το 2005, ο αείμνηστος, πλέον, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε επισημάνει στον τότε υπουργό Οικονομικών, Γιώργο Αλογοσκούφη, ότι για να υπάρξει ανάπτυξη στη χώρα θα πρέπει να παταχθούν οι δύο «πληγές» της σύγχρονης Ελλάδας, η Αρχαιολογική και η Δασική Υπηρεσία. Έκτοτε, πολλοί είναι αυτοί που ακολουθούν πιστά την παραπάνω υπόδειξη, κυρίως όσον αφορά την πρώτη «πληγή». Τα τελευταία χρόνια, ακόμη περισσότερο κατά την περίοδο της κρίσης, για μεγάλο μέρος του συντηρητικού και νεοφιλελεύθερου Τύπου, όπως και για τα αντίστοιχα κόμματα, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο έχει αναχθεί στο υπ’ αριθμόν ένα εμπόδιο που συναντά η ανάπτυξη προκειμένου να ριζώσει στην… πολύπαθη χώρα (την τελευταία τριετία, βέβαια, συναγωνίζεται γι’ αυτήν τη θέση με την αριστερή της κυβέρνηση).

Εν μέσω τουριστικής περιόδου

Από την Τρίτη 27 Μαρτίου, η δημόσια σφαίρα κατακλύστηκε από κραυγές οργής και χλευαστικά σχόλια εναντίον του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, με αφορμή την άρνησή του να παραχωρήσει τον αρχαιολογικό χώρο του Σουνίου για γυρίσματα μιας μίνι σειράς του BBC, βασισμένου σε μυθιστόρημα του Τζον Λε Καρέ και υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του διάσημου Νοτιοκορεάτη, Παρκ Τσαν Γουκ.

Ας δούμε όμως πρώτα τα γεγονότα: πριν τεθεί στο ΚΑΣ το αίτημα για το Σούνιο, είχαν ήδη γίνει δεκτά αντίστοιχα αιτήματα της ίδιας εταιρείας παραγωγής για νυχτερινά γυρίσματα στο χώρο της Ακρόπολης, αλλά και στην Πλάκα. Στο έκτακτο αίτημά της για το Σούνιο, η παραγωγή ζητούσε τον χώρο για ολοήμερο γύρισμα την Πέμπτη 12 Απριλίου, με αποτέλεσμα το κλείσιμο του αρχαιολογικού χώρου καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας και μάλιστα σε περίοδο τουριστικής αιχμής. Αυτό αρνήθηκε το ΚΑΣ, χωρίς φυσικά να διώξει την παραγωγή ή να ματαιώσει τα γυρίσματα της ταινίας, πληροφορίες που τεχνηέντως διαχέονταν στη δημόσια σφαίρα για μια ολόκληρη εβδομάδα, και αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο έγκρισης μιας νέας, λογικότερης, πρότασης. Πράγματι, η εταιρεία παραγωγής επανήλθε με νέο αίτημα που περιόριζε τη χρήση του χώρου σε μισή ημέρα, κάτι που με μεγάλη πλειοψηφία έγινε δεκτό από το ΚΑΣ.

Ο τρόπος που τα παραπάνω πέρασαν στη δημόσια σφαίρα, ωστόσο, υπήρξε εξαιρετικά προβληματικός, αφήνοντας αφενός την εντύπωση ότι το ΚΑΣ διώχνει τις ξένες παραγωγές από τη χώρα, παρουσιάζοντας αφετέρου την τελική του απόφαση και την έγκριση για μισή μέρα γυρισμάτων ως «κωλοτούμπα» ή συμμόρφωση έπειτα από το κυβερνητικό «τράβηγμα του αυτιού». Γιατί, όμως, μέλη της κυβέρνησης και βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ υπερθεμάτισαν εναντίον του ΚΑΣ, συντασσόμενοι με τα δημοσιεύματα της «Καθημερινής» και του »Φιλελεύθερου»;

Η απόφαση του ΚΑΣ ως απειλή;

Θα μπορούσε να σταθεί κανείς εδώ στην επικοινωνιακή διάσταση της συγκυρίας. Μία μέρα πριν την αρνητική απόφαση του ΚΑΣ, το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης παρουσίαζε το νέο «Επενδυτικό κίνητρο για την παραγωγή οπτικοακουστικών έργων» σε ένα κατάμεστο Ίδρυμα Κακογιάννη. Η πολύ σημαντική πρωτοβουλία του υπουργείου έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από την εγχώρια κινηματογραφική κοινότητα και η εκδήλωση είχε αδιαμφισβήτητη επιτυχία. Η απόφαση του ΚΑΣ την επόμενη μέρα και η αναμενόμενη αρνητική δημοσιότητα διαβάστηκε πιθανότατα (και κακώς) ως μια σοβαρή απειλή που θα μετέτρεπε την επιτυχία της Δευτέρας σε φιάσκο. Ακολούθησε η άκομψη δήλωση του γ.γ. Επικοινωνίας και Ενημέρωσης, Λ. Κρέτσου, με την οποία προέτρεπε τα μέλη του ΚΑΣ να παραιτηθούν, καθώς και άλλες ατυχείς δηλώσεις από κυβερνητικά ή κοινοβουλευτικά χείλη. Και με τη συνδρομή του Τύπου, αντικυβερνητικού και φιλοκυβερνητικού αυτή τη φορά, η δημόσια σφαίρα δηλητηριάστηκε με δύο στρεβλά αφηγήματα: α) το κακό ΚΑΣ διώχνει τις κινηματογραφικές παραγωγές ή/και τους επενδυτές, β) αν το μαλώσουμε/απαξιώσουμε/χλευάσουμε, είναι πρόθυμο να μας κάνει όλα τα χατίρια.

Πίσω απ’ αυτή την ιστορία, όπως και από άλλες παρόμοιες (ως αντίστοιχο παράδειγμα θα μπορούσε να εμφανίσει κανείς τα όσα έγιναν το φθινόπωρο με την κήρυξη αρχαιολογικού χώρου στο Ελληνικό), ελλοχεύουν δύο πολύ σοβαροί κίνδυνοι. Ο ένας είναι η απαξίωση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και του ΚΑΣ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι σοβαρότατες συνέπειες που θα έχει κάτι τέτοιο. Σε μια χώρα που ιδρύθηκε με θεμέλιο λίθο το λαμπρό αρχαίο παρελθόν της και με την αρχαιότερη Αρχαιολογική Υπηρεσία της Ευρώπης (σχεδόν συνομήλικη του νεότερου ελληνικού κράτους), οι αρχαιολόγοι είναι οι δημόσιοι λειτουργοί που όλοι αγαπούν να… μισούν. Το ελληνικό κράτος τους ανέθεσε την προστασία αυτού του παρελθόντος, και οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι, όταν σε έναν τόπο που η παραβίαση των νόμων έχει υπάρξει τρέχον νόμισμα (με καταστροφικές συνέπειες στο φυσικό και αστικό περιβάλλον), εκείνοι έχουν κάνει πολύ καλά τη δουλειά τους. Και μέσω ενός μηχανισμού απώθησης τους εγκαλούμε συχνά για συντηρητισμό, ιδιοκτησιακά σύνδρομα και αρτηριοσκλήρωση, την ίδια στιγμή που μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας, ενίοτε και με όρους γκροτέσκου, επιδεικνύει τα ίδια χαρακτηριστικά σε απείρως μεγαλύτερο βαθμό.

Όλα επιτρέπονται;

Ο δεύτερος κίνδυνος αφορά τη δημόσια σφαίρα και την επικοινωνιακή στρατηγική της κυβέρνησης. Σε μια περίοδο που το κεντρικό πολιτικό ζήτημα είναι η ανάπτυξη, η εισροή επενδύσεων και η δημιουργία θέσεων εργασίας, εύκολα μπορεί να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι όλα… επιτρέπονται. Επενδυτές ή κινηματογραφικοί παραγωγοί (συνήθως μάλιστα οι εγχώριοι μεσολαβητές τους) θεωρούν δεδομένο ή ενίοτε και απαιτούν να ικανοποιηθεί κάθε παράλογη απαίτηση, ακόμη κι αν αυτή μπορεί να βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με το Σύνταγμα και τους νόμους, ή ακόμη και με τα στοιχειώδη της καλής διαχείρισης ενός μνημείου. Οι τουρίστες που θα έβρισκαν την Τρίτη 12 Απριλίου κλειστό το Σούνιο είναι ένας από τους στόχους που επιδιώκονται με τη μετατροπή της χώρας μας σε film friendly προορισμό, μαζί με τα χρήματα που θα φέρει μια μεγάλη ξένη παραγωγή και τις θέσεις εργασίας για το εγχώριο δυναμικό. Από την άλλη, οι καλές συνεννοήσεις μεταξύ όσων εμπλέκονται σε παρόμοιες υποθέσεις και ο σεβασμός των στοιχειωδών κανόνων λειτουργίας του κράτους μπορούν να εξασφαλίσουν την ευτυχή έκβαση κάθε λογικού αιτήματος, ακριβώς όπως έγινε την περασμένη Τρίτη στο ΚΑΣ ή ακόμη και πριν από κάμποσους μήνες στο Ελληνικό.

Λέανδρος Ελευσινιώτης

http://epohi.gr