Γιώργος Ν. Δερμάτης: Στον Θάνο Μικρούτσικο

29/12/2019 Lavriaki

«Όλα δικά μας, -είπε ο Ξένος.-Όλα του κόσμου τούτου-

και τους νεκρούς μας τούς κουβαλάμε μέσα μας

χωρίς ο χώρος να στενεύει, χωρίς να βαραίνουμε-

συνεχίζουμε τη ζωή τους απ’ τις βαθιές στοές και τις έρη-

μες ρίζες,

τη δική τους ζωή, τη δική μας ακέρια μες τον ήλιο.»

Γιάννης Ρίτσος

Οι μεγάλοι δημιουργοί, οι ποιητές, οι μουσικοί, με το έργο τους είναι πάντα δίπλα μας, γίνονται η αναπνοή μας, είτε είναι εν ζωή, είτε όχι, αρκεί να θέλει κανείς να ζει μαζί τους. Με τον αγαπημένο μας Θάνο Μικρούτσικο, έστω και αν δεν βλεπόμασταν συχνά-όσοι τον γνωρίσαμε από κοντά-σαν τις παύσεις και τους ήχους της μουσικής του, ζούσαμε τη μυστική επικοινωνία μαζί του.

Τον Νοέμβρη του 1977 -πριν από 42 χρόνια-μια ομάδα φοιτητών της πόλης μας τον προσκαλέσαμε σε μια εκδήλωση για τον γιορτασμό της εξέγερσης του Πολυτεχνείου στον κινηματογράφο «Ρόδον»-δεν υπάρχει πλέον- και εκείνος, χωρίς δεύτερη κουβέντα, ήλθε με τον τραγουδιστή Γ. Κούτρα και το μόνο που μας ζήτησε ήταν, φυσικά, ένα πιάνο για να παίξει, το οποίο του το εξασφαλίσαμε, αφού έγινε ολόκληρη επιχείρηση για να το κατεβάσουμε-ασήκωτο όπως ήταν-απ’ τον 3^ο όροφο ενός Συλλόγου του Λαυρίου. Είμαστε και εμείς απ’ την αρχή στο συνεχώς διευρυνόμενο πεδίο, που άνοιγε ο ίδιος, ως πρωτοπορία, μεγεθύνοντας το κοινό του, τους φίλους της μουσικής του, εμπλουτίζοντας με ένα δυναμικό περιεχόμενο τη λαϊκότητα και την ελληνικότητα, μένοντας στο πλατωνικό «όμοιος εαυτώ», ήδη απ’ το 1975 που δεχτήκαμε το έργο του σαν βροχή για το μέλλον, με τα «Πολιτικά τραγούδια», πρώτο έργο και άριστο, απ’ την αρχή μια κι έξω· είμαστε και εμείς εκεί στο κοντσέρτο του στην Εθνική Πινακοθήκη τον Μάρτη του 1978, όταν ο αξέχαστος Μ. Χατζιδάκις έγραψε: «ο Μικρούτσικος έρχεται στον χώρο με ένα τεράστιο πολιτικό κλίμα από πίσω του και το εκπροσωπεί αυτό το σύγχρονο κλίμα μουσικά. Το εκπροσωπεί με πολύ γερά στοιχεία. Όχι επιπόλαια. Δεν έφτιαξε απλώς μια όμορφη μελωδία. Είναι ήδη ένας ποταμός που κουβαλάει στην κοίτη του πολύ σπουδαία πράγματα! Με εντυπωσίασε πάρα πολύ το κοντσέρτο του στην Πινακοθήκη! Είχε στιγμές εξαιρετικής δυνάμεως. Κατάλαβα ότι είχα να κάνω με ένα πρόσωπο πρωτογενές.» Και από τότε όλοι εμείς συνδεθήκαμε ακατάλυτα μαζί του και με το έργο του.

Ο γράφων είχε την τιμή τον Αύγουστο του 1981 να προλογίσει τον Θάνο Μικρούτσικο σε μια συναυλία του στο κατάμεστο στάδιο της Λευκάδας∙ είχα διστάσει, ήμουν άγουρος,με ενεθάρρυνε και το τόλμησα. Και στη συναυλία που έδωσε στο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου (ΤΠΠΛ)-πρώην Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου- στο πλαίσιο του φεστιβάλ ντοκυμαντέρ χωρών της Μεσογείου, τον Σεπτέμβρη του 2008, μέσα στην ίδια μου την πόλη, ήταν αδύνατον να μην ειπωθούν πάλι δυο λόγια γι’ αυτόν. Το χάρηκε και εκείνος πολύ. Αξίζει να αφηγηθώ κάτι για τον επαγγελματισμό του: είχα πάει 2 ώρες πριν τη συναυλία στο ΤΠΠΛ για να συνεννοηθούμε και εκείνος, ο διεθνούς αξίας μουσικός, ο πολύπειρος, έκανε πρόβα κανονικά, με τους μουσικούς και τους τραγουδιστές, όλη τη μουσική παράσταση που θα έδινε σε λίγο, σαν απλός μαθητής. Τέτοια υπευθυνότητα. Εργατικός, ευφυής, ευαίσθητος, με μουσική αρματωσιά που την αποδεικνύει το ίδιο το έργο του.

Ο Θάνος Μικρούτσικος ήθελε να δημιουργήσει ένα φεστιβάλ ευρωπαϊκής εμβέλειας για τα παιδιά (μουσική, λόγος, δρώμενα) σε στεγασμένους και υπαίθριους χώρους της Λαυρεωτικής. Έγιναν συσκέψεις, πήγαμε με τον Χ. Προμοίρα και τον Ε. Ζάρμπ στο σπίτι του στην Αθήνα, σχεδιάσαμε την ημερίδα με τον Χ. Προμοίρα, που πραγματοποιήθηκε στο ΤΠΠΛ στις 14 Φεβρουαρίου 2009. Η έμπνευση και το σχέδιό του ήταν πράγματι πολύ μεγάλο, δυστυχώς αντικειμενικοί, γραφειοκρατικοί λόγοι εμπόδισαν τη δημιουργία αυτού του φεστιβάλ, που είχε σκοπό να το «εξελίξει» σε θεσμό, με μεγάλο όφελος, πνευματικό, πολιτισμικό και γενικότερα αναπτυξιακό για τη Λαυρεωτική.

Τώρα ο αγαπημένος μας Θάνος Μικρούτσικος ταξιδεύει σε άλλες θάλασσες, τον αποχαιρετώ με τα λόγια και τους στίχους, που είχε ακούσει ο ίδιος, όταν τον προλόγισα στη συναυλία του στο ΤΠΠΛ στις 6 του Σεπτέμβρη του 2009.

«Ο Θ. Μικρούτσικος που συνδέθηκε με το απελευθερωτικό όραμα της κοινωνίας μας, που το εξέφρασε και μουσικά, με ύψιστη εσωτερική ένταση, όντας ταυτόχρονα σε συνεχή αμφισβήτηση μαζί του απ’ την πρώτη στιγμή δεν μπορεί παρά να ακούσει μαζί μας, να ακούσετε μαζί μας τον ιστορικό σπαραγμό του χώρου αυτού, όπως τον νιώσαμε από τα νιάτα μας, που, όπως και οι όμοιοί του, εξέθρεψαν αυτό το όραμα: Οι στίχοι είναι του ποιητή Μιχάλη Κατσαρού απ’ το ποίημά του “Κατά Σαδδουκαίων”:

«Πώς να καταχωρήσω τόσα γεγονότα-

τόσες απόπειρες.

Πώς να μιλήσω;

Ενώ οι φωνές επιμένουν-οι ίδιες φωνές-

ενώ αποκρούομαι-πώς θες να μείνω

μία αστραπή ένα κυκλάμινο μία ρομφαία-

πώς θες να μείνω επιτύμβια στήλη

σε πεδίο μαχών

σε ποιο σταθερό δάπεδο να οχυρώσω

τις λεγεώνες μου; …

Σας αραδιάζω τα εμπόδια:

Η επέμβασις των γεγονότων των ήχων