«Η σημασία του ανθρώπου με αναπηρία στην Καινή Διαθήκη» του Χρήστου Βαττή
Το θεμελιώδες μήνυμα της Αγίας Γραφής αναγγέλλει ότι ο άνθρωπος είναι πλάσμα του Θεού και εντοπίζει το στοιχείο που τον χαρακτηρίζει και τον ξεχωρίζει στην κατ’ εικόνα του Θεού ύπαρξή του.
Η έκφραση «ποιήσωμεν ἂνθρωπον κατ’ εικόνα ἡμετέραν και καθ’ ομοίωσιν» τίθεται ως η επικεφαλίδα και η βάση της χριστιανικής ανθρωπολογίας φανερώνοντας την ιδιαιτερότητα και συγχρόνως την εξέχουσα θέση του ανθρώπου εντός της Δημιουργίας. Ο Θεός τοποθετεί τον άνθρωπο στο κέντρο και στην κορυφή της δημιουργίας. Ο άνθρωπος, όντας κατ’εικόνα του Θεού, έχει την αξιοπρέπεια του προσώπου. Δεν είναι μόνο κάτι, αλλά κάποιος. Καλείται, από τη χάρη που δέχτηκε, σε μια διαθήκη με το Δημιουργό του, να Του δώσει μια απάντηση πίστης και αγάπης που κανείς άλλος δε δύναται να δώσει υποκαθιστώντας τον.
Ο θεός δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο πλασμένο κατ’εικόνα να υπάρχει όπως ακριβώς υπάρχει Εκείνος, ο Δημιουργός του. Δηλαδή με θέληση ελεύθερη από οποιονδήποτε περιορισμό.
Ο Χριστός μέσα από τα κηρύγματά του και τη διδασκαλία του σπάει τα κοινωνικά στεγανά και τις προκαταλήψεις και φέρνει ριζικές αλλαγές στις κοινωνικές αντιλήψεις. Το απελευθερωτικό μήνυμα του ευαγγελίου Του κάνει λόγο για μία κοινωνία αγάπης, μία κοινωνία ανοικτή στα άτομα με διαφορετικότητα, μία κοινωνία η οποία θα περιβάλλει όλα τα μέλη της με συμπάθεια, στοργή και ανεκτικότητα: «ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σου, ἐξ’ ὃλης τῆς καρδίας σου και ἐξ’ ὃλης τῆς ψυχῆς σου καί εξ’ ὃλης τῆς ἰσχύος σου και ἐξ’ ὃλης τῆς διανοίας σου, και τόν πλησίον σου ὡς σεαυτόν».
Ο Χριστός θέτει στο κέντρο της ποιμαντικής του φροντίδας τα άτομα που βιώνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό και βρίσκονται στο κοινωνικό περιθώριο. Βρίσκεται δίπλα σε όλους όσοι τον έχουν ανάγκη μη κάνοντας καμία διάκριση.
Συγκεκριμένα, μιλώντας στη συναγωγή της Ναζαρέτ για την αποστολή Του κάνει σαφή αναφορά στη διακονία των ανθρώπων που πάσχουν από κάποια μορφή σωματικής ή ψυχικής ασθενείας και τυγχάνουν άμεσης φροντίδας: «Πνεῦμα Κυρίου ἐπ’ ἐμέ, οὗ εἴνεκεν ἔχρισέ με, εὐαγγελίσασθαι πτωχοῖς ἀπέσταλκέ με, ἰάσασθαι τούς συντετριμμένους την καρδίαν, κηρῦξαι αἰχμαλώτοις ἄφεσιν, και τυφλοῖς ἀνάβλεψιν,αποστεῖλαι τεθραυσμένους ἐν ἀφέσει, κηρῦξαι ἐνιαυτόν Κυρίου δεκτόν». Στην Καινή Διαθήκη ο Ιησούς επιτελεί θαυματουργικές ιάσεις σε άτομα:
α) με προβλήματα λόγου και ομιλίας όπως είναι η θεραπεία του κωφού και μογιλάλου,
β) με προβλήματα ακοής και όρασης, όπως είναι η θεραπεία του τυφλού και κωφού,
γ) με ορθοπεδικής φύσης ελαττώματα όπως είναι η θεραπεία του ατόμου με το ξηρό και ακίνητο χέρι,
δ) με προβλήματα όρασης όπως είναι η θεραπεία του εκ γενετής τυφλού, η θεραπεία του τυφλού της Βησθαϊδά και η θεραπεία των δύο τυφλών,
ε) με σωματική παράλυση όπως η θεραπεία του παραλύτου της Καπερναούμ και η θεραπεία του παραλύτου της Βηθεσδά.
Τέλος, γίνεται εκτενής αναφορά και στην ανίατη νόσο της λέπρας μέσα από τη θαυματουργική ίαση των δέκα λεπρών. Η ταύτιση του Ιησού Χριστού με την απαλλαγή από το σωματικό και ψυχικό πόνο εγκαινιάζει τη νέα εκκλησιαστική πραγματικότητα η οποία οικοδομείται στη βάση μιας νέας σχέσης του ανθρώπου με το Θεό και το συνάνθρωπο.
Η καινούργια ζωή που διδάσκει και κάνει πράξη με τα θαύματά του ο Χριστός φέρει τα εξής χαρακτηριστικά: το σεβασμό στη διαφορετικότητα των ατόμων με αναπηρίες, το διαχωρισμό της αμαρτίας και της ενοχής από την αναπηρία, την κυρίαρχη της αγάπης έναντι του μίσους, την καλλιέργεια της πίστης και όχι της αμφιβολίας και την ελπίδα για ένα μέλλον χωρίς πόνο και απελπισία. Υπό την έννοια αυτή τα θαύματα αποτελούν σημεία φανέρωσης της Ουράνιας Βασιλείας του Θεού στην ανθρώπινη ιστορία.
Η μέριμνα της Εκκλησίας για τα άτομα με αναπηρία έχει ως θεωρητική αρχή όχι μόνο τη χριστιανική διδασκαλία αλλά και το πρότυπο του Ιησού Χριστού.
Πολλά θαύματα της επίγειας ζωής του Χριστού έχουν ως κύρια αναφορά τους ανθρώπους με ασθένειες και αναπηρίες αναδεικνύοντας τη λυτρωτική δύναμη του Θεού. Δύο είναι οι σημαντικότερες αρχές της χριστιανικής διδασκαλίας, οι οποίες προσδιορίζουν τη στάση της Εκκλησίας έναντι του ειδικού αυτού ζητήματος.
Η πρώτη είναι η ιερότητα και η μοναδική αξία του προσώπου για χάρη του οποίου σαρκώθηκε ο Υιός του Θεού.
Η δεύτερη είναι η ισότιμη μετοχή ολόκληρου του ανθρώπινου γένους στην εν Χριστώ ζωή και το σώμα της Εκκλησίας.
Και οι δύο αυτές αρχές συνδέουν άρρηκτα τον άνθρωπο με το πρόσωπο του Χριστού συμφώνα με το οποίο οι φυλετικές, κοινωνικές, ταξικές ή άλλες διακρίσεις δεν έχουν θέση στην εκκλησιαστική πραγματικότητα.
Ο απόστολος Παύλος περιγράφει με παραστατικό τρόπο τα χαρακτηριστικά της πίστης, της αγάπης και της συμπόνιας τα οποία δύνανται να συνδέουν όλα τα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος:
«Καθάπερ γάρ το σῶμα ἔν ἐστι καί μέλη ἔχει πολλά, πάντα δε τά μέλη τοῦ σώματος τοῦ ἐνός, πολλά ὄντα, ἔνἐστι σῶμα, οὓτω καί ὁ Χριστός… ἀλλ’ ὁ Θεός συνεκέρασε το σῶμα, τῷ ὑστεροῦντι περισσοτέραν δούς τιμήν, ἵνα μή ᾗ σχίσμα ἔν τῷ σώματι ἀλλά το αὐτό ὑπέρ ἀλλήλων μεριμνῶσι τά μέλη. Και εἴτε πάσχει ἔν μέλος, συμπάσχει πάντα τά μέλη, εἶτε δοξάζεται ἔν μέλος, συγχαίρει πάντα τά μέλη. Ὑμεῖς δε ἐστε σῶμα Χριστοῦ καί μέλη ἐκ μέρους».
Πολλές φορές η αναπηρία παραχωρείται από το Θεό στους ανθρώπους προκειμένου να φανερωθεί η δύναμή Του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η θαυματουργική ίαση του εκ γενετής τυφλού. Η αναπηρία τού δόθηκε έτσι ώστε μέσα από τη θεραπεία του να αναδειχθεί η παντοδυναμία και η δόξα του Θεού. Κατά συνέπεια, η αναπηρία δεν αποτελεί τιμωρία αλλά την ιδανική ευκαιρία για την πνευματική τελείωση του ατόμου.
Κλείνοντας, παραθέτουμε την άποψη του αγίου Γρηγορίου για τις βουλές του Θεού που μοιάζουν σε μας τόσο ακατανόητες. Ο άγιος Πατέρας παρομοιάζει το Θεό με τον τεχνίτη που για να φτιάξει έναν ανδριάντα χρησιμοποιεί άγνωστα σε μας υλικά με αποτέλεσμα να αδυνατούμε να κατανοήσουμε το έργο του. Κατ’ αναλογία και η αναπηρία δεν εμφανίζεται στη ζωή του ανθρώπου κατά τύχη, απλώς εμείς κάποιες φορές αδυνατούμε να αντιληφθούμε τις ενέργειες και το θέλημα του Θεού.
